Techniek 1200 - Ecu, sensors, actoren

1200cc models
Post Reply
MonstroMorini
Posts: 64
Joined: 04 Mar 2014, 16:22

Techniek 1200 - Ecu, sensors, actoren

Post by MonstroMorini » 07 May 2018, 11:57

De 1200 modellen van Morini maken gebruik van injectie en electronische ontsteking. Voor degenen die hier iets over willen weten, dit topic.
Ik zal proberen in het kort de algemene werking samen te vatten van gebruikelijke 4-takt motoren. In de sub-onderwerpen (zoals bv de injectie) zal ik in meer detail op de specifieke morini oplossing ingaan)

Door de mogelijkheden die moderne techniek biedt, milieu eisen en de vraag om meer pk's, zijn traditionele luchtgekoelde motoren met carburatie passe. Voor velen, die even een blik onder de motorkap vd auto werpen, is de conclusie: hier hou ik mooi de handen vanaf!
Naar mijn bescheiden mening is het echter veel eenvoudiger geworden om een moderne helse machine aan het rijden te houden :mrgreen: Aleen het gereedschap dat je nodig hebt is iets anders dan voorheen......

We zijn het erover eens dat aan de wwerking van de 4-takt niets veranderd is, mengsel, vonkje, boem..... alleen de manier waarop de verbranding tot stand komt is anders. Even een overzicht:
  • De Ecu - Voor het gemak een computertje met geheugen waarin de mapping is opgeslagen
  • Sensoren - een heleboel! Maar als voorbeeld: nokkenassensor tbv onstekingstijdstip, gasklepsensor, luchttemperatuur en druk etc
  • Actoren - Injectoren - de vervangers vd carburatuers en ontsteking
  • Canbus en Dashboard - canbus is een netwerkprotocol (een afspraak over inhoud, vorm enhet versturen van berichtjes over een computer netwerk, het dashboard is het instrumentarium/display. Echter ingeval van Morini met een sub-computertje, vandaar de speciale vermelding
  • De Mapping - een opgeslagen lijst waarin voor elke gasklepstand, motortemperatuur, luchttemperatuur, toerental etc de optimaal benodigde hoeveelheid brandstof vastgelegd is
De Ecu
Is een vrij saai ding, is een Magneto Marelli iaw 5am, is o.a. in gebruik bij Morini, Guzzi en ducati en ziet er zo uit:
Image
Het is een kleine processor chip (computertje) met geheugen, dat uitleesbaar en herschrijfbaar is. Het geheugen bevat de zg. Mapping (daarover later meer). Deze mapping bepaald de motorkarakteristiek, vergelijkbaar met bv het wisselen van sproeiers op een carburatie motor.
Mappings zijn er in vele smaken, van zuinig (relatief bij een MoMo natuurlijk :wink: ) to complete racemap inclusief open blerpijpen.
De vele pins die je ziet zijn voor de connectoren (stevige waterdichte stekkers) die op hun beurt de verbinding en communicatie verzorgen met alle nodige componenten - sensoren, actoren (injectie en ontsteking) en dashboard.
Nog een foto van 1 van de twee connectoren
Image

De sensoren
Helaas een heleboel ;) maar een noodzakelijk kwaad. Vele kennen we echter al: oliedruk, motortemperatuur, nokkenas/krukassensor, brandstofniveau etc. Om carburatie te vervangen hebben we er echter nog een paar meer nodig. Hieronder een plaatje van de kabelboom - die is dus ook wat uitgebreider:
Image
  • nokkenassensor - op het voorste kettingtandwiel vd voorste cilinder is bij morini de nokkenassensor geplaatst. Deze sensor ontvangt zijn impuls door een uitsparing in het extra wiel op het distributietandwiel van de voorste nokkenas (zie nr 1)
Image
Ook zie je op deze foto de markeringen (B), waarmee de distributie op tijd gezet wordt (zie 1200 techniek - distributie)

De sensor zelf is een gebruikelijke hall sensor, middels o-ring lekvrij gemonteerd aan de kop:
Image
De functie is tweeledig, toerental en bdp.
  • snelheidssensor - ziet er bijna hetzelfde uit als de nokkenassensor maar kabel is langer
Zit bij de morini rechts aan het achterwiel, op de remankerplaat. Dmv de bevestigingsschroeven vd achterremschijf wordt de impuls gegenereerd.
Bij mij op een iets andere plek dan standaard, aangezien op de originele positie deze vaak gesloopt wordt bij de bandenboer als ie niet oplet bij het opbokken.
Standaard (rode pijl):
Image

Beter:
Image
Ook hier multifunctioneel, snelheid uiteraard, maar ook stilstaan/rijden en belangrijker: door verhouding toerental/snelheid te berekenen, wordt op het display de juiste ingeschakelde versnelling getoond. Best handig.
  • luchttemperatuur en luchtdruksensor
Dit is een combisensor die bij de 1200 voor, bij de koplamp, onder het schermpje gemonteerd is. Op deze foto nr 7.
Image

Het ding zelf:
Image
De sensor geeft zowel luchtdruk als temperatuur. Hierdoor kan je de mapping zodanig beinvloeden dat de bv koude start goed verloopt en er ook hoog in de bergen de juiste hoeveelheid brandstof wordt geinjecteerd.
In tegenstelling tot alle andere sensoren is deze niet direct verbonden met de ecu, maar wordt het signaal verwerkt in het dashboard en middels canbus naar de ecu verzonden. Op het display kan (rijdend) de buitentemperatuur getoond worden. Bij kou (zoals bij de laatste vergadering) verschijnt er een schattig sneeuwvlokje....
  • Watertemperatuur
Deze zit bij de 1200's op het thermostaathuis, dat zich tussen beide cilinders bevindt. Afhankelijk van hoe dat ingesteld is in de mapping, wordt hiermee behalve het mengsel, ook bepaald bij welke temperatuur de koelfans aanslaan. Vanaf 2006 was dit 90 gr, later is men na 98 bij 95 gr belandt.
Hier een overzicht van de flow
Image
En hier hoe e.e.a. gemonteerd zit. De blauwe stekker hoort op de temperatuur voeler, btw.
Image
  • Gasklepstand
Deze sensor is belangrijk voor stationairloop en uiteraard voor gasgeven.
Image
De sensor zit op deze foto links. In het midden zie je de steppenmotor, deze regelt electronisch (niet altijd even succesvol) de stationairloop.
Om goede werking te garanderen dient regelmatig EN na iedere remap (dus het laden vaneen andere mapping) een zg. TPS-reset uitgevoerd te worden. (Throttle Position Sensor - TPS). Dit omdat de basispositie van de gasklep bij morini 2,7 gr geopend is. Is deze onjuist, gaat uiteraard ook de rest mis - dus niet starten, geen stationairloop en niet goed oppakken. Ook een goede synchronisatie is essentieel, maar day geldt natuurlijk ook voor een carburatie fiets.
Hoe je dat doet, zo'n TPS reset wordt in het hoofdstuk Mapping behandelt, synchronisatie wordt beschreven in Injectie.

Dit is de andere kant
Image
Over de halve maan rechts loopt de gaskabel, deze beademt de achterste cilinder. Door de fabriek is de penibel ingestelde synchroonbediening van de voorste gasklep verzegeld, met gele smurrie. Ook zie je de grote platte messing schroeven, waarmee je de gaskleppen synchroniseert.
  • lambdasonde
De lambdasensor is een vloek en zegen tegelijk. De vloek is dat ie met name gericht is op een zo schoon mogelijke motor. Dit staat natuurlijk haaks op een motor met powerrrrrrrr ;) De zegen is dat je middels een (breedband)sensor je mapping kan optimaliseren.
De lambda zit op de uitlaat gemonteerd en meet de CO. Standaard is dit echter slechts met een smalle bandbreedte en werkt eigenlijk alleen tijdens constant gas - waarbij getracht wordt het mengsel zo arm mogelijk te krijgen. Het gevolg is helaas vaak een bij constante snelheid hikkende motor, bv bmw trefwoord "konstantfahrruckeln" ;)
Bij de meeste zelf-mappers staat de lambda dus "off", zodat de ecu niet actief ingrijpt op de mapping zoals je 'm bedoelt had.
  • Oliedruk
De oliedruk sensor is een standaard type, genoegzaam bekend hoe die eruit zien, denk ik...
  • Beveiligingssensors
Dit zijn er meerdere bij onze MoMo's.
- jiffy (schakelaar op zijstandaard)
- vrijstand (schakelaar middels uitsparing op schakelkrans, op de foto zie je de uitsparing op de achterkant. Hier wordt de stift uit(in)gedrukt bij vrijstand en maakt dan contact)
Image
- koppeling (microschakelaar onder de hendel
- motor "kill" switch
Deze werken samen, zodat je bij ingeschakelde versnelling maar ingetrokken koppeling toch kan starten.

De actoren
Met actoren bedoel ik de componenten die in opdracht van de mapping op de ECU iets uitvoeren. In dit geval dus vonken en benzine injecteren.
Zowel de injectie als de ontsteking krijgen vanaf de ECU een impuls.
  • ontsteking
Ingeval van de ontsteking gebeurt dit door de puls naar de penbobine te sturen, die direct op de bougie gemonteerd is. Er is er dus 1 per cilinder.
Image
  • injectie
Zie ook thread injectie. Hier nogmaals een foto van injector en stekker
Image
Op deze foto is de nieuwe (ding met gele ring) nog niet gemonteerd, komt onder het t-stuk links met de brandstof aan- en afvoer.
Ook zie je dat de stekker groen is. Altijd onthouden dat deze op de voorste cilinder moet!

Dashboard en Canbus
Zou normaal niet nodig zijn deze hier te beschrijven, aangezien de functioe van het dashboard normaal beperkt is tot het weergeven van data op de display. Dus normaal ontvangt een display alleen gegevens via de canbus en geeft die weer.
Maar bij Morini zit hierin een extra processor, die een paar extra's heeft:
- omzetten impuls luchtmeter naar canbusformaat signaal naar ecu
- automatisch licht inschakelen en na 30 seconden uitschakelen bij niet gestarte motor
  • Canbus
Canbus wordt door fabrikanten ingezet om de bedrading te verminderen en dus ook storingen te minimaliseren. Bij onze morini is het nog wel redelijk simpel, met 1 ecu. Maar bij vele auto's zijn er ondertussen zoveel sensoren ingebouwd, dat deze per functionele eenheid een eigen processor hebben, die op hun beurt weer met de hoofdcomputer praten.
Het grote voordeel is dat je dit canbus signaal kan uitlezen en dus gemakkelijk de storingscode kan vinden: B001 - benzine op ;)
Dus even met grote stappen:
sensoren ----> ecu -----> actoren en display

De informatie (analoog, bv een spanning) vanaf de sensors wordt naar de ECU gestuurd. Hier worden deze waardes vergeleken met de overeenkomstige waardes opgeslagen in de lijst (de mapping) in de ECU. Bv temperatuur water 80gr, lucht 20gr, oliedruk ok, beveiliging ok, gasklepstand etc. Al deze waardes leiden tot 1, in de lijst opgeslagen waarde voor ontstekingstijdstip en injectie. Deze beiden worden naar de actoren gestuurd en zorgen voor de boem.
Tevens worden de sensorwaardes omgezet (voor zover relevant) naar een canbusbericht, dat naar de display wordt verstuurd, zodat je daar toerental, watertemperatuur, snelheid etc. kan aflezen.

Mapping
Dit wordt uitgebreid behandeld in hoofdstuk mapping, maar hier nog even kort door de bocht een samenvatting.

Elke motor wordt met een bepaalde verwachting ontwikkeld, bv sportief, extra zuinig, lange levensduur. Dit wordt bepaald door het technisch ontwerp van de motor. Maar met moderne motoren is het mogelijk om dmv de mapping de motorkarakteristiek drastich te veranderen. Bv een regenmodus, een racemodus of een tourstandje.
Dit omdat er bij sommige ecu's voldoende ruimte is om meerdere mappings te laden en met een druk op de knop te selecteren.
Helaas niet bij ons, wij hebben maar 1 stand: alles!
Wil je dus een andere karakteristiek, moet je op onze 1200's de bestaande mapping van de ECU wissen en een nieuwe laden. Klinkt eng, maar is het niet en voor iedereen met een laptop of android telefoon eenvoudig te doen.
  • Wat is een mapping
Mapping is het programmeren van de motor om zodoende een optimale lucht/benzine mengeling en ontstekingstijd te bepalen, afhankelijk van de motorsnelheid en andere parameters, zoals lucht - en watertemperatuur, gasklepstand etc.
Hier (TuneEcu) een overzicht wat daar beschikbaar is: http://www.tuneecu.com/Morini_Tune_list.html
Deze wordt bepaald op de rollenbank, zoals deze van vriend Ebi (ebisUltimateRacemap06)
Image
Bij vergroting kan je de resultaten onderaan zien, 128pk-tjes op het achterwiel, 116nm koppel, jammie!
Ebi heeft hierbij voor een beetje spanning gezorgd door het dipje bij 5k er niet uit te halen, zodat je voor je gevoel bij gasgeven bij 6000 tpm nog een extra kickje krijgt. Er zin nog veel meer versies van deze populaire map, t/m 08 geloof ik.
Maar Morini zat ook niet stil en heeft met de 23ECMOLCORC een versie uitgebracht, die gewoon prima is. Ook Ebi (en ik) rijden met deze map.
Ga ik met maten (met toerbuffels en enduro's) langer op pad, gooi ik de zg E3 map erop, lekker zuinig en nog steeds meer dan genoeg power (23ACMORCORA). Deze is geoptimaliseerd voor E10 benzine en de euro 3 norm, soms kan je onderweg nix anders tanken....
  • Software en kabels
De ecu communiceert middels canbus en het zg OBD-2 protocol. Op de MoMo zit onder het zadel een 3-polige stekker.
Hierop sluit je achtereenvolgens een obd-2 adapter en daarna je laptop middels usb aan, zie foto
Image

Op de laptop installeer je Guzzidiag (of iawdiag, wat je leuk vindt): http://www.von-der-salierburg.de/download/GuzziDiag/
Hiermee kan je nu diagnosticeren (foutcodes opzoeken) maar ook je mapping aanpassen (CO). En natuurlijk, de TPS-reset uitvoeren.
Even een screenshot:
Image

Voor het bewaren van een map (voor je de nieuwe laadt) heb je IAW5xReader nodig (zelfde pagina als hierboven), voor het schrijven (laden) van een andere map heb je, je raadt het bijna al, IAW5xWriter nodig.
Hier een foto van het laden van een map van onze belgische vriend Guy - ook heerlijke mapping als je een soepele motor kan waarderen.
Image

ff wachten en met een beetje geluk
Image

Alles gratis te downloaden - fantastische community daar! En wat betreft de bediening: ff wachten op hoofdstuk mapping (kan even duren) of even googelen, er zijn heel veel prima youtube filmpjes te vinden.

Post Reply